WEZIPÄŇI BERJAÝ ETMEK
Ýakynda bir rowaýat okadym. Ol “Ideal
(kämil) ner” diýlip atlandyrylýar.
Rowaýatda dört sany syýahatçy
hersi bir nere münüp ýola düşýär. Uzaga çeken hem başdan geçirmelere baý bu
syýahat soňlananda syýahatçylar gören, başdan geçiren wakalaryndanam beter
nerlerine haýran galypdyrlar. Nerler syýahatyň juda agyr geçen ýerlerinde-de,
sähelçe-de ejizlemän uzagy nazarlap, syýatçylara gaýta syýahaty dowam etdirmäge
ruhy itergi beripdirler. Şeýle wepadar, çydamly hem güýçli nerleri saýlap
alanlaryna olar begenipdirler. Başga hiç bir müngi malynyň neriň duran ýerinde
durup bilmejegine göz ýetiripdirler. Olar begençlerine nerlerine heýkel
dikeldesleri gelipdir. Şonda syýatçylardan biri: “Biziň elimizden ýazmak
gelýär. Aramyzda suratçymyzam bar. Geliň, nerler hakynda herimiz bir gowy eser
döredeliň” diýipdir. Ony ýoldaşlary
goldapdyrlar.
Ilki suratçy işe girişipdir.
Uzyn gün nerleriň ýanynda bolan suratçy ahyrynda işini gutardym edipdir. Onuň
çeken suratyny gören ýoldaşlary: “Bu surat asyrlara galar” diýip, oňa uly baha
beripdirler.
Ikinji syýahatçy kyssa eserini
ýazmak üçin iki gün, iki gijesini sarp edipdir. Onuň nerler hakynda döreden
eserinem ýoldaşlary “Ajaýyp” diýşip gowy görüpdirler.
Üçünji syýahatçy “Men nerleri
goşguda taryplajak” diýip, üç gün möhlet sorapdyr. Üç günden soň uly poemany
ýazyp boldum edip, ony ýoldaşlaryna okap beripdir. Şygyr setirleri şirin
bolansoň onuň ýoldaşlaryna täsiri kyssaçynyňkydanam güýçli bolupdyr.
Dördünji syýahatçy öz döretjek
eseri üçin bäş gün möhlet sorapdyr. Ol bir top ak kagyzam ýanyna alyp çadyryna
girip, bäş gün iş başyndan aýrylmandyr. Bäş günden soň ýoldaşlarynyň ýanyna
gelende onuň çadyryna alyp giren bir top kagyzyndan diňe ikisiniň hersinde bir
jümläň ýazylandygyna oturanlaryň gözi düşüpdir. Birinji kagyzda uly harplar
bilen, owadan edilip “Idial (kämil) nerler” diýlip ýazylypdyr. Ikinji kagyzda
bolsa: “Nerler diňe öz nerlik borçlaryny ýerine ýetirdiler” diýlen jümle bar
eken.
Bir göräýmäge bu sada rowaýatda
bäşinji syýahatçynyň gelen karary meni serpmeden gaýdan ýaly etdi. Onuňam düýp
sebäbi menm ner hakynda – kakam dagyny halas eden ner hakynda täzeden bir
zatlar ýazmagyň hyýalyndadym.
Ol nerem taryplanmaga mynasyp
ner. Ýoldaşlary bilen argyşdan gelýärkäler kakam dagy çölüň jümmüşinde, gazaply
gyş güni syrgyna gabat gelipdirler. Gar ýerden göterilýärmi, gökden ýagýar
saýgarar ýaly bolmandyr. Ýol-yz galmandyr, hatda ileri-gaýranam kesgitlär ýaly
däl eken. Içiňden geçip barýan ýelden goranjak bolup, üsti ýükli düýeler bozlaşyp,
bir-birlerine gysylşyp, çökmäge hyýallanyp ugrapdyrlar. Emma duraýdygyň,
düýelerem çökäýse doňup galjagyň görnüp dur. Kakam nerini gyssapdyr. Ýoldaşlaryna-da
“Düýeleri çökeräýmäň, gyssap duruň” diýip gygyrypdyr. Kakamyň neri öňlerinden
çekip, üstündäkileriňem gyssap gelmegi düýelere çökere maý bermändir. Olar mejbury
ýöremeli bolupdyrlar. Ýöne nirä, haýsy tarapa ýöremeli? Kakam owsaryny boýnuna
atyp: “Neriň özi biler nirä gitjegini” diýen karara gelipdir. Ýoldaşlarynyň bir
topary oňa: “Terse barýas” diýip gygyrypdyrlar. Kakam nerine ynanypdyr hem öz
diýenini tutupdyr. Terse barýas diýenler özleriniňkini dogry hasaplap, bölünip,
öz saýlan ugurlaryna gidipdirler.
Garaňky gatlyşanda-da apy-tupan
ýatmandyr. Asmanda-da ne ýyldyz görünýär, ne Aý. Bir gije ýöränlerinden soň
ertesi jahan ýagtylanda, kakam dagy özleriniň haýsy oýdadyklaryna, haýsy alaňlardan
geçendiklerine düşünip bilmändirler. Ýene-de nere ynanmakdan başga alaç
galmandyr. Ner janawer käýerde bir säginjek ýaly etse-de, kellesini bulaýlap,
dodaklaryny şalkyldadyp, ýene burnuny parladyp öňe omzamasyny goýmandyr.
Ahyrynda demirýola ýetenlerinde kakam dagy dogry gelendiklerini aňşyrypdyrlar.
Onda-da ne dogry gelmek, ner olary obaň edil üstünden eltipdir.
Ine, şeýle neri taryplasyň
gelmezmi? Emma oýlanyp oturýaň welin, olam diňe nerlik borjuny ýerine
ýetiripdir.
Nerli gürrüňimi kakamyň
başyndan geçenlerden mysal alyp dowam etdirsem geňlemäweriň. Ogula kakasyndan
ýakyn adam ýok. Kakam hakynda gürrüň açylsa men häzirem gulaga öwrülýän.
Eşidenlerimem göni aňyma ornaýar. Hemme ogullaram şeýle bolsa gerek. Atalaryň
ýoly ogullara ýörelge bolup galýar. Şol ýörelgä eýerýän ogul, pikire batyrýan
pursat boldugy kakasyny (kimler ejesini, kimler agasyny, kimler halypasyny)
ýatlaýar. Içinden olardan mysal getirýär. Dogry netijä gelmäge olary tutaryk
edinýär. Menem häzir kakamy onuň şöhratyny artdyrmak ýa-da ýagşylykda ýatlap
ony razy etmek niýeti bilen däl-de, şol wakalary tutaryk edinmegi maksat
edinýärin.
Bu ýazgylary ýazjagymy bilen
ýaly kakam “Kakaňyz hiç kimden üýtgeşik däldir. Bolup bilse, hemme adamlar ýaly
bir adamdyr” diýip, köp gaýtalardy. Ýöne obamyzda bir garry enäniň ýogalmanka
ähli neberesini ýanyna çagyryp: “Owaly Alla, ýerde-de garry başlyk sebäp
bolandyr siziň şeýdip, örňäp gitmegiňize. Garry başlygyň özi beýlede dursun, neberesinden
birini närza etseňizem men sizden razy däldirin” diýip sargapdyr. Garry başlyk
diýip obada kakama diýýärler. Uruş, açlyk ýyllarynyň öň ýany obanyň garamatyny ütüne
alan kakam ony ýigrimi bäş ýyllap göteripdir. Şol ýyllar kakam obadaşlaryndan
birini açlykdan halas edip bilse, öz çagasyny halas eden bilen deň görüp
işläpdir. Edeni ugruna bolup obada açlykdan ölýänleriň sanam töwerekdäki
obalardan eşidilýänden az bolupdyr... Kakam şonda-da “Men diňe wezipämi berjaý
etdim” diýerdi.
“Wezipäňi berjaý etmek” diýlen
jümläň şeýle kän zady öz içine alýandygyna ýaşyň könelişdigiçe çuň düşünýäň.
Hatda kämilligem onuň içinde eken. Şahyr haçan kämil şygyr ýazýar? Haçanda
şahyrlyk wezipesini doly berjaý eden mahaly. Bagşam iliň bagşysy bolmak
wezipesini berjaý edip bilende özüne ussat, kämil bagşy diýdirýär. Daýhana, işçä,
kakam ýaly oba başlygyna gezek gelende-de bu şeýle. Biz şonda-da ýönekeý çopan
itiniň sürini gorajak bolup möjekler bilen garpyşyşynda uly gahrymançylyk
görýäris. Aslyýetinde, ol eýesiniň günde beren ýalyny ödedi, öz wezipesini
berjaý etdi. Elbetde, şol wezipäni berjaý etmegiň ýerine, gorkusyna guýrugyny ýamzyna
gysyp, goşa tarap gaçýan itleriň bolmagy möjek bilen darkaşa giren köpegi has
hem abraýly edýär. Ýöne biriniň ejizlemegi beýlekisiniň mertligi däldir.
Näsagyň dadyna ýetişen lukmana
näçe alkyş aýtsaňam az. Ol kärine ussat, kämil lukman. Bu derejä ýetmek üçin ol
başgalar süýji ukuda ýatyrka, özüne dözüp, irmän, ýadaman kitaplary dörendir.
Näsaga em boljak dermanyň haýsy dermandygyny öwrenmek üçin ähli ukyp-başarnygyny
orta goýandyr. Emma şonda-da, ol lukmanlyk wezipesini berjaý etmekden aňry
geçip bilmeýär. Biz ol lukmany Lukman Hekime deňemegiň bäri ýanyndan gaýdarys.
Ol bolsa mylaýym ýylgyryp: “Men diňe lukmanlyk wezipämi berjaý etdim” diýer.
Adyna her gün ençeme salawat aýdylýan Muhammet Pygamberimizem: “Men pygamberlik
wezipämi berjaý etdim” diýip, başyny ýassyga goýupdyr.
Bolmanda ýönekeý, ynsanlyk
wezipämi berjaý etmegim üçin eýýäm ýetmiş ýyl bäri ýaşap ýörün. Kimiň oglusyň
diýenlerinde, planyň ogludyryn diýip bilmäge ýaşymyň ýeteli bärem eýýäm elli ýyl
geçipdir. Elli ýylyňam hersi 360-365 gün. Her günüňem pursatlardan doly.
Şonda-da “wezipämi berjaý etdim” diýmäge ýaýdanyp ýer dyrmap otyryn...
Teswirler (0 sany)
Teswir ýazmak üçin içeri girmegiňizi haýyşt edýäris.