100 ÝYL 1 GÜN (hekaýa)
Hümmet aga bu dünýeden şemal
göteren ýelegiň gaýyp gidişi ýaly gitmegiň dilegini edip, parahat günleriň
akymynda akyp barýan bir gojady. Öýi abadan, agyryp-ynjaýan ýeri ýok, garrylyk bilenem
öwrenşip gidipdir. Diňe togsandan geçenden soň birki gezek “ynha menem giderin”
diýip diline aldy. Muňa-da deň-duşy Ärnazar aga sebäp bolupdy. Bir gün ol Hümmet
agalara geldi-de: “Otyrmyň?” diýdi hem bu ýeke söze şeýlebir agram berdi welin,
Hümmet aga oturan ýerinden nädip gobsunanyny bilmän galdy.
-
Gel, sakaldaş.
Otyryn, dagy näme işläýin?
-
Men şeýdip oturyp
bilemok-da. Girýän-çykýan, bir ýerlere gidesim gelýär. Giden ýerimde-de, durasym gelenok,
ýene gidesim gelýär. Hiç ýerde karar tapamok. Oturmaga, ondan-mundan soraşyp,
gürrüň edişmäge kanagatym ýetenok.
-
Haý, senem, näme
bolupmyş diýipdirin.
Tutuş süňňüne gowşaklyk
aralaşan Hümmet aga bir salym başyny ýaýkap sessiz oturdy. Soňam baryny
degişmä-oýna öwürmäge çalyşdy.
-
Ýürekler serçäň
ýüregine dönd-ä, sakaldaş. Aňyrdan gelýäňde “Otyrmyň, ýatyrmyň” diýip
gyssaberýäň.
Ol tapan gepine şyg-şyg edip güldi.
Ärnazar aganyň welin, henizem ýüzi düzelenokdy. Ol gaşlaryny çytyp:
-
Togsandan geçdik Hümmet,
togsandan – diýdi.
Rahatlaşan Hümmet aga gepi ýene degişmä salyp:
-
Geçsek
geçipdiris-dä, iliň mellegine geçemizoga?! Berlenje ömrümizi ýaşap ýörüs. Gaýta,
şükür et – diýip, jogabyny berýänçä, Ärnazar aga eýýäm turup ugrady. Ol
dostunyň soňky sözüni eşitdimi-eşitmedimi o-da belli däl.
Hümmet aga öňündäki çäýnegi
özüne has ýakyn süýşürdi. Çäýneginiň jürnüginden akýan gök çaýdan gözüni
aýyrman ony käsesine guýundy. Dostunyň tüweleý ýaly gelip-gitmesiniň öňýany,
çaýyny üç gezek agdaranam ýadyna düşmän, muny ýene bir gaýtalady. Soňam dosty ýanynda
bar ýaly daşyndan: “Ärnazar, Ärnazar. Bu dünýede geçegçidigiňi togsana ýeteňsoň
bilip ýörmüň? Etjek alajyň ýokdur, dogruja bol-da, baryber pellehanaňa”
diýdi.
Bu gün bolsa Hümmet aga ýüz
ýaşy arka atjak bolup ýör. Tosandan geç, ýüzden geç, ýaşap bildigiňçe ýaşadyň,
howsala düşere näme bar, dogýanam, ýaşýanam şol bir gün. Hiç ýeri üýtgeşigem
däl. Ýüz ýylyň içindäki müňlerçe günlerden biri. Diňe olary başgaçarak geçirmelidim
diýäýmeseň. Başgaça-da nähili bolsun? Birinde ýaşdyk, birinde garry. Birinde
toýda bolduk, birinde ýasda...
Bir hepdelikde gazetden geldiler.
“Gojamyz ýüz ýaşady” diýip, gazete çykarjakmyşlar. Hümmet aga biraz
gaharlanjagam boldy. “Nämäme gazete ýazjak? Berlen ömri ýaşady diýipmi? Ömrüme
çopançylyk etdim. Goýun bakmadan başga bitiren goşum barmy?”. Oňa: “Ýok, agam,
beýdiýmäň. Ýüz ýaşamak dilde aňsat. Sagdyn gezipsiňiz, sagdyn iýmitlenipsiňiz.
Adamlara biz şony ündejek bolýas” diýdiler.
Garaz, “eý” diýdiler, “beý”
diýdiler, täze eşiklerini geýdirdiler, agtyk-çowluklarynyň arasynda oturdyp
surata düşürdiler. Soňundanam arasynda biri: “Gazete çykarýançak... ýene bir
hepde bar eken ýüz ýaşamagyňyza-da” diýen ýaly gürrüň etdi. Hümmet aga: “Haý,
oglum, şunça ýyl ömri beren bir hepdänem gysganyp durasy ýok-la” diýip güldi.
Gülse-de, güldi welin, bir hili iňkise gitdi. Içinden “Indi bir günüm bir gün
bolaýjakmyka?” diýdi. Ýene bir hepdeden Medet goňşular ak goýun sadakasyny
edýär, şoňa-da görünmelidir.
Hümmet aga üçin günleriň
geçmesi aňsatdy. Ol wagtyny nädip geçirjegini bilmän oturýanlardan däldi. Asyl,
wagt diýilýäne ol ünsem bermezdi. Sagat üçmi-bäşmi, gijemi-gündizmi oňa
tapawudy ýok. Naharynam gelinleri haçan öňünde goýsa iýäýerdi. Ýassydan soň
düşegi ýazylar. Olam geçip irkiler. Soňam haçan oýansa termosdan gaýnag suw
alyp çaýyny demlener. Iller süýji ukuda ýatyrka, ol öňüne saçak alar. Iýip
iýýän zadam ýokdur. Çala çam-çum etse, aňyrsy ynjalar. Boldugydyr. Soňam gözüne
äýnegini dakynyp bellije okaýan kitabyny açar. Ol kitaby daşyndan görüp, tanamak
mümkin däldi. Ýagjymak sahaby ýülmegi ýeten aşyk ýaly ýylpyldap dur. Çopanka-da,
Hümmet aga bu kitaby gyşyna goltuk jübsünde, tomus guşagyna gysdyryp gezipdi.
Şol kitapdan başga-da, onuň ýene
bir güýmenjesi bardy. Kähalat gözleri ýumukdyr, kämahal açyk, öten-geçenleri
ýatlardy. Jikme-jik göz öňüne getirendenmi, ejesi bilen kakasy diri ýaly bolar
giderdi. Iň köp ýatlaýanlaram şolardy. Olar ybadathanalardaky suratlar ýaly
depesinden, uzakdan seredýärdiler, hakyky ýaşap ýören adamlardan owadandylar,
görmegeýdiler. Aýaly bende dagy, diri ýaly “Çaý äbereýinmi?” diýip durandyr.
Hiç haçan aýalyna sesini gataldyp ýumuş buýrmadyk Hümmet aga “Äberseň äberäý”
diýer... Şol wagtam şu günki güni – agtyk-çowluklaryndan biri gapyny açyp içeri
girerdi, ony ýatlamalaryndan çykarardy. Hümmet aga syr bermese-de, şu ýaşda
eje-kakany, aýalyny ýatlap oturşyna özi utanar giderdi.
Ine-de, ýüz ýaşyň soňky
hepdesem geçdi. Hümmet aga muňa ýüz ýyly
geçireninden az begenmedi. Gazetçiler gelip gitmedik bolanlarynda, ol bu hepdäniňem
gelenini-geçenini bilmese-de bilmezdi. Hernä ýüň sakal bolmady, ýüz ýaşady,
hatda ondan geçdem. Düýn kowmy-hyşy ýene ýygnandy. Gazetem getiripdirler. Gyzlardan
biri oňa: “Ata jan, ýene ýüz ýaşa” diýdi. Hümmet aga dileg kabul bolup barýan
ýaly elini daldaladyp: “Indi bir maňa ömür dilemäň, barjak ýerimiň sylaryny
diläň” diýdi. Gülüşdiler. Bir salym daşyny gurşap oturdylar. Soňam üçden-bäşden
toplanşyp, gep-gürrüňe gyzany haýsy, çaga-çuga aladalary bilen bolany haýsy, Hümmet
aganyň töweregi çolaryp galdy.
Ertesi, Hümmet aga, il-günden
gijä galmaýyn diýse-de, esasan ýüz ýaşy arka atanynyň begenji, ýeňilligi bilen hasasyny
tyrkyldadyp, sadaka ugrady. Barmaly ýeri gündogarlarynda, iki çatyrygy geçäýen ýeriňdedi.
Öýlerinden ýaňy saýlanypdy. Hasasyny sol eline geçirip, ýüzüniň derini sylmak
üçin gyraly ýaglygyny sermeşdirdi. Eli jübsündäki süýji-kökelere degdi. Süýji-kökeler
onuň göwnüni açdy. Goja çala ýylgyrdy hem içinden “Häzir paýlaryn” diýdi. Çagalaram
onuň bu endigine belet, “Süýjüli baba gelýär” bolşup daşyny gurşarlar. Aýaly
ýogalaly bäri Hümmet aga üýşmeleňe barsa, şeýdip çagalary daşyna üýşürerdi. “Bolmanda,
süýji paýlardy diýip ýatlarlar” diýerdi. Emma ýüregindäki pynhan niýeti
aýalynyň ruhuny şat etmekdi.
Ýaglygy beýleki jübsünde
bolmaly ahyryn. Olam-a boş ýaly. Ütüklenip, eplenip goýlansoň, Hümmet aga oňa
ýokdur öýdüpdi. Bu başagaýlykda yzyndan biriniň “Salowmaleýkim, baba” diýeni, agralan
gulaklaryna hümürdi bolup eşidildi. Ol hasasyna daýanyp yzyna gaňryldy hem
özüne salam berilendigine düşündi.
Elleşip görüşjeginem,
görüşmejeginem bilmän ýaýdanyp durşy nurana, päkize, Ýusup görkli ýetginjegi hasam
päk görkezýärdi. Indiki iki ädiminde deňine ýeten ýetginjege Hümmet aganyň özi
elini uzatdy.
-
Sadaka barýamyň,
köşek?
Ýetginjek çalaja baş atyp, eýýäm
biraz öňe-de düşüp ýetişdi. Onuň dar biçüwli köýneginiň aňyrsyndan bildirip
duran pilçeleri, inçeden uzyn boýny gojanyň gözünde galdy.
-
Howlukmasaň bileje
gidäýeli.
Ýetginjek ýylgyryp başyny atdy.
Hümmet aganyň göwnüne onuň bu ýylgyryp durşy çylkasyz göründi. Edil ine, gör
men nähili, sen nähili diýýän ýaly.
-
Ýa howlugýaňmy? Bileje
gideli diýip meni başyňa ýapjakmy diýýäň gerek, içiňden? Hany dogrujaňy aýt.
Ýetginjek ogurlykda tutulan
ýaly çaga ýygralsa-da, ýene ýylgyrdy. Ol aňyrdan gaty ýöräp gelse-de,
howluganokdy. Dogrusy, deň-duşlary ýaly onuňam ýaşuly görse, howy basylardy.
Ýöne bu gezek ol ökje ogurlap ýaşuly bilen deňleşmejek bolmandy. Salamlaşaryn,
gaty-gaty ýöräbem deňinden geçer giderinem diýmändi. Ol Hümmet aganyň öz
çowlugy Halmyratdy.
Çowlugyny tanamadyk Hümmet aga
ýetginjegiň dury gözlerine seredip, azymly “Dogrujaňy aýt” diýeninem az görüp, onuň
çetine degäýjek, ýene birki sany teýeneli sözüni suňşurdy. Halmyrat kapasa
düşen guşjagaza döndi. Onuň burnunyň gyralarynda düwmelenen der damjalaryny görüp,
içinden “oglany gatyrak gyssaýdym öýdýän” diýen Hümmet aga öteräk geçenini
bildi. Ýöne “Durmuş saňa heniz hiç zat görkezmändir, men bolsam gaty köp
çarşenbeleri başymdan geçirdim, gögele” diýýän ýaly özünden hoşal: “Hä-ä”
diýdi.
Hümmet aganyň ýylgyrmasy galan
ýetginjege “ýeňiji” hökmünde daýanasy geldi.
-
Hany eliňi ber
ýapyşaýyn. Ýogsa taşlar gidersiňmi, nädersiňmi, büdüräýmämem bar meň – diýdi.
Ýetginjek hernäçe keýpsizem
bolsa, derrew elini uzadyp, goja tekge bolmaga çalyşdy. “Ýeňijilik” ruhy
başyndan uçan Hümmet aganyň ýetginjekden ýapyşyşy çala-çula büdüremeden gorkup
ýapyşana meňzänokdy. Adam garradygyça çaga dönermiş diýýärler – ýöremäni ýaňy
öwrenýän çaga-da, ejesiniň elinden şeýdip berk tutar, soňam ony goýberesi gelmez.
Sadaka ýerine-de ýetiberdiler.
“Süýjüli babanyň” daşynyň çagasy artyp ugrady.
-
Hany, duruň entek.
Hümmet aga Halmyradyň elini
goýberip, jübsündäki süýjülerden iň ulusyny – dörtburç, şapbat ýaly şokolady
çykardy. Ony Halmyrada uzadyp Hümmet aga:
-
Şujagazy saňa beräýeýin. Gaýdamyzda-da bile
gaýdaly, Şujagaz ýerde maňa garaşgyn. Men köp oturman – diýdi. Şokolady alan
Halmyrat başyny atdy.
Sähel salymda jübi boşady. Hümmet
aga Halmyrada tarap ýene bir gözüni aýlady. Onuň elinden gaýtadan tutasy geldi.
Emma durmuşyň öz kadasy bar. Uly adamlar gelip, Hümmet aga bilen görşüp,
salamlaşmaga başladylar. Özüne uzan bir topar elleriň arasynda Hümmet aganyň ýetginjegiň
elinden gaýtadan tutmak höwesi ýitip gitdi. Görşenem hal-ahwal soraşýardy.
-
Çagyrlan ýerimden
galmajag-a bolýan.
Görşenleriň arasynda iň
ýaşulysy, ýaşy segsene ýeten Merdan aga eşider ýaly edip oňa: “Tüweleme, sen gaýratly-la”
diýdi.
-
Ýok-la, gaýrat näme
işlesin.
Oturany bilen äberlen nahardan Hümmet
aga çala datdy-da, boldum etdi. Gulagy agyr adam bilen gepleşmek hernäçe kynam
bolsa, (eşidenok diýip, ýüzüne seredip, dymyp oturmak ondanam kyn) Merdan aga
oňa henek atdy:
-
Iý-dä, Hümmet aga...
Ýa, idi-suwat edenem bolmaz diýip, öýden naharlap goýberdilermi?
-
Bir zat aýdaýyn,
diňleseňiz.
Oturanlar “Hä-de hä”
boluşdylar. Aňyrrakda oturanlardan biri: “Garry çopan-a ýene başlajag-ow, köne
heňine” diýdi.
Hümmet agany diňlemedikler üçin,
ýüz ýaşan gojanyň näme aýtjagy geňdi. Ýöne oturanlaryň arasynda, goňşy
obalardan gelen myhman-mediwan bolaýmasa, şeýle birisi barmyka beri? Baran
ýerinde Hümmet agadan sorar ýaly zat bolsa soralyp, bilner ýaly zat bolsa bilnen.
Onuň agtyk-çowlugy näçe, haçan ýatyp, haçan turýandygyna çenli oturanlar belet.
Üstesine-de, Hümmet aga baran ýerinde şol bir gürrüňini gaýtalagandy.
Mekdepde taryh mugallymy bolup
işlän, adynyň yzyna “filosof” lakamyny goşsalar monça bolagan Kowus aga,
ýaşulunyň bu edähedine gaýta, özüçe aýlap-dolap gowy häsiýet diýdi: “Dünýede
gaýtalamak gaty gymmatly hem kanuny ýagdaý. Günlerem, aýlaram, pasyllaram
gaýtalanýar. Emma şonda-da biz dünýäň näme diýip duranyna düşünmän, ýaşan bolup
ýörüs. Garran adamlaryňkam şoň ýaly-da. Bir aýdanlaryny gaýtalap-gaýtalap aýdyp
ýörendirler, bizem olara düşünmän, düşünjegem bolman, gülşüp oňaýýas”.
Hümmet aga “şol bir heňine”
eýýäm başlapdy:
-
Diňleseňiz, biz ýalylar
agzyma ýaraýa diýip öňüne goýlany iýibermeli däldiris, soň
iş berer. Gözüme ýaraýa diýip owadan eşiklerem geýibermeli däldiris, kelpeň
görkezer. Dilime geldi diýip aýdybermelem däldirs, ýaşulysyň, sözüň terezä
salynýandyr.
Obadaşlaryň arasynda geplemsegirägi
Meýlis:
-
Hümmet aga, ýaşuly
bolduk diýip indi, arkaýyn gürlemelem dälmi? – diýdi.
Onuň aýdanlaryny eşitdirenlerinde
Hümmet aga ýylgyryp:
-
Darykma Meýlis,
gepiň gelşigi diýip aýdaýýan. Ýaňkylary tutmak başardýan bolanda bizem sana
giräýmejekmi?! – diýdi.
Merdan aga has janlanyp, Hümmet
aga golaý süýşdi. Ýöne sözüni oňa eşitdirjegem bolup durman:
-
Hasam ýaňy “aga” bolup
ugraňda kyn. Ýaňkylaň üçüsiniňem tersine gidilýä-dä. Garramaýanlardan boljak
bolup işdälisireýäň, tyrrygyrak geýinesiň gelýä. Dil-ä ö:l ýere biten zat –
diýdi.
Oturanlardan biri gürrüňi başga
ýana sowdy:
-
Hümmet aga, uruş
turanda näçe ýaşlaryňyzdadyňyz?
-
Ýigrimiň
töwerekleri bolaýmasa? Urşa gidip bilmedim-dä, ýöne. Täçmyrat aga diýip
permämiz bardy. Şoňa meni urşa ibereňok. Erkek kişileň bary urşa gidýämişem
diýdim. Olam ýeňsäme bir şapbady doňdurdy-da: “Ine saňa uruş, bolduň meň başyma
erkek kişi” diýdi. Daýaw adamdy-da, menem çöpe jan bitdi – diýip, Hümmet aga
ýeňsesine çalynşy gözünde janlanan ýaly heziller edip güldi.
-
Oňa-da mallary
bakara çopan gerekdir.
-
Hawa-da... Maňa
soňky uruş agyr degdi. Ilkije agtygym Handurdy demir gapyrjakda geldi-dä. Uzak
ýaşamaň ýaman ýeri şü – dört oglum, bir agtyk menden öň gitdi, aýal-ebtatlary
hasap etmämde.
Bu gürrüňden soň Hümmet aganyň
kän ugry bolmady. Ol çaýdanam bir käse owurtlady-da turarman boldy. Daşary
çykandan, gözi töweregindedi. Öý eýesi gelenine taňryýalkasyn aýdyp, ony köpçülikden
saýlanýança ugratmakçy boldy. Emma olam birden gereklendi. Hümmet aga: “Sen
aladaň bilen boluber, özüm gaýdaryn, goňşy” diýip, ýetginjegi görjek bolup ýene
töweregine garanjaklady. “Haý senem, bir ülhüt gelmeli diýip şol oglamy saňa
garaşyp oturjak, oýna gyzandyr, gidendir” diýip, içini gepletdi.
“Hä, çopan, gury, saňgaty hasa söýeneniňden,
ýyly ele ýapyşanyň kem ýaramadymy? Ýene bar-bar şu hasaňdan bardyr. Çopankaňam
şondan döwlet tapdyň, indem oňa gury diýme. Mydam ýanyňda. Gije-de aýak ujuňda diwaryňa
söýenip durandyr. Zeýtunyň şahasy bolsa sogapmyş diýip ony ýörite getirtmediňmi
näme? Muň ýerini tutjak zat bolmaz...
Ojagaza duşamda gatyrak begenäýdim
öýdýän. Öňem şoň ýaly bolýadym-a, çopankamam. Öňümdäki sürime, arassa janawerleriň
hyzmatynda, yzlaryna düşüp ýörenime begenerdim. Begenmegem däl, ýaşaýşyň tagamy
artan ýaly bolardy. Ajysyndan, süýjüsi köpelerdi. Çopançylygy eýgermän oba
dolanamsoň durmuşdan şol üýtgeşik “tagamy” almam kynalaýdy. Ýasa toýdan köp
gidegen boldummy nämämi?! Handurdy janam ýatlaýdyk. Ymanly bolsun, balam... Ýaňkyja
ýetginjek gaty görüp... Weý, Ärnazarlaryň howlusy bärde näme işleýär?..
Ärnazarlar däl bolaýmasyn?”
Ymgyr çölüstanda azaşmadyk Hümmet
aga ömründe birnji gezek ugruny ýitirenini aňdy. Emma birbada muny boýun alasy
gelmedi.
“Beý, ho çatyrykdan geçen ýerim
öz öýmüz bolmaly ahyryn. Ynha ileri, ynha gaýra...” Hümmet aga çatyrygam geçdi.
Emma öýleriniň ýerinde başga bir ýat jaý otyr. “Bu nähili beýle bolýar? Ýüzümiň
günbataradygyndan gaty arkaýyn... Be, akylyň çaşmasy diýilýänmikä bi? Indi
Ärnazarlary bir tapsam”.
Hümmet aga, ýüzüni Asmana dikip
Günüň nierdedigine seretdi. Emma, gündogary, günbatary saýgaryp bilmeseň, Günem
nirä gitjegini bilmän duran ýaly. Ters görse-de, özüne buýrup yzyna, Ärnazarlara
tarap ugrady. Dostunyň ýoluň o ýakasyndaky howlusyna gözi düşüp ynjaldy.
Onýança Ärnazarlardan biri köçä çykdy. Hümmet aga oňa yşarat edip, hasasyny
gyssanmaç galdyranyny özi bilmän galdy. Härnä onuň bu hereketi howludan çykanyň
gözüne ildi.
-
Oglum, Ärnazarlaň
howlusy dälmi şu howly?
-
Hawa, Hümmet aga,
näme tanamajak bolduňyzmy?
-
Tanadym-la. Başym
aýlanjak bolaýdy. Medetleň sadakasyndan öýe diýip çykyşyma, siziň deňiňize
geläýipdirin.
-
Hä... Bolmasa,
öýňüze düşürip geläýeýin.
-
Başym düzelse bararynam-la.
-
Kakamda-da şeýle bolardy,
kösenersiňiz, Hümmet aga. Häzir ulagy alyp çykaýyn.
Ärnazaryň agtygy Hümmet agany
aýagyny ýere degirmän öýüne getirdi. Hümmet aganyň ýol boýy oňa: “Terse barýas”
diýesi geldi durdy. Öýleriniň deňinde ulagdan düşende-de, ol töweregine
garanjaklap eglendi. Özüni öýe getirene “Düş, çaý içip git” diýmänem unudanyna
bir hili boldy. Şu wagta çenli gapysy gaýrak häzir bolsa ilerik bakyp duran
howlularyna Hümmet aga ýaýdana-ýaýdana girdi. Oba howlulary birmeňzeşirägem.
Tapjan durandyr, ilerräkde ony-muny goýar ýaly jaýjagaz. Gapyň agzynda-da,
çykarlan-çykarlan ýerinde, başly-barat ýatan köwüşler...
Hümmet aganyň tapçanyň
gyrasynda ýatan şokolada gözi düşdi. Onýança öýden ýetginjek çykdy. Ýetginjegiň:
“Wiý, bu garry öýmüze geläýdi” diýýän ýaly ýylgyryp seretmesine ol name
diýjegini bilmedi. Onýança öýden bir aýal maşgala-da çykdy. Hümmet aga hasam aljyrady.
Ol daşyrak ýere durmuşa çykaly, atasy öýünde setanda-seýranda görünýän agtygy Çemendi.
-
Ýalňyşyp geläýdim
öýdýän? – diýen, Hümmet aganyň dünýesi daşyna aýlanyp, gözi garaňkyrap gitdi.
-
Ata jan... Näme ýaramajak
bolýaňmy?
Hümmet aga bir ädimi zordan
ätläp, tapçana golaýlady. Garry göwresi uzanjak bolýan ýaly bir ýanyna ýaplanyp
gidip barýardy. Hümmet aga hasasyna direnmäge çalyşdy. Beýle ýagdaýda hasadan
kömek bolmajak eken. Rejäniň geň däldigini aňan Çemen bir ýanyndan, ogly bir
ýanynda ony tutup ýetişdiler. Öýdäkilerem çykdylar. Biri ýassyk getirýär, biri “Daşarda
şemal çalaýmasyn, ýerine geçiräýeliň” diýýär. Körpe agytygy, atasy bilen bir
howluda ýaşaýan Söýün, özüni bilmän ýatan Hümmet agany çaga göteren ýaly edip gujagyna
aldy-da, öýdäki düşegine geçirdi.
Hümmet aga gije dörtlerde özüne
geldi. Gözüni açanda mundan öň ýeke ýatýan jaýynda ýene iki adamyň bardygyny
aňşyrdy. Gulaklary şaňlap, kellesi çala güwleýärdi. Bir käse çaý içse kellesi
düzeläýjek ýaly boldy. Dikelip termosyny alsam diýdi. Emma göwresi götertmedi. Edil
şol wagt birinden habar alan ýaly Çemen ýassykdan kellesini galdyrdy. Turup
çyrany ýakdy. Atasynyň gözüni açanyna begenip ol “Ata jan” diýip atasynyň
ysgynsyz elinden tutdy. Halmyradam oýanjak ýaly etdi-de, beýlesine agdarlyp
ýene özüni süýji uka aldyrdy.
-
Seň ogluňmy?
-
Hawa, ata jan,
Halmyrat-da. Tanamadyňmy? Öňem getirýädim-ä.
-
Tanamandyryn.
Hümmet aganyň hakydasynda Halmyradyň
derleýişi janlanyp gitdi. Ol Çemene termosyny ümläp “Çaý beräýseň” diýdi. Iki
owurt çaý oňa hakykatdanam kem ýaramady. Agtygy bilen degişen boldy.
-
Alla meni ýadyndan
çykarandyr diýip ýördüm welin, hasabynda saklaýan eken.
-
Öýdäki şagalaň,
sadaka gitmäň ýadadandyr seni. Dynjyňy alsaň tut ýaljak bolarsyň.
Çemeniň “tut ýaljak” diýmesine,
Hümmet aga çala ýylgyrdy. Agtygyna jogap beresi geldi. Emma gürlemäni kyn
gördi. Ol esli salym sesini çykarman oturdy. Biriniň gelerine garaşýan ýaly gözüni
penjirä dikdi. Daňyň atmasyna entek salym bar ýaly. Hümmet aganyň ýüregi
daşaryny küýsedi. Gobsundy. Muny aňan Çemen: “Ata, daş çykjakmy?” diýdi.
Halmyrady çala yralap oýardy:
-
Halmyrat, tur,
babaňa ýoldaş bol.
Halmyrat gaty çalt dikeldi.
Hümmet aga çowlugynyň galjaňlygyna hoşal bolup oňa elini uzatdy. Oňa daýanyp
dikeldi. Ýuwaşja ädimläp gapa, soň daşardaky tapjana ýetdi.
-
Oturaly.
Halmyrat babasyny nädip
oturtjagyny bilmedi. Hümmet aga üçin onuň ýaýdanany ýeterlikdi. Özi oturdy.
Ilkinjimi ýa soňky gezek görýän ýaly çowlugyny birlaý synlady. Soňam:
-
Näme garaşmadyň? –
diýdi.