ESGER OGLUMA HATLAR | Eserler | Ylýas Amangeldi

ESGER OGLUMA HATLAR

Esseler | 0 teswir | 1807 okalan


Körpe, köpden bäri saňa hatam ýazamok. Içiň gysman durýarmy? Gullugyň agramly bölegi ýörişdir. Ir bilen turup, düşegiňi düzedişdirip, ýuwunyp-ardynyp, soňam hatara durýansyňyz. Kakadygym sebäplem bolmagy mümkin, maňa siziň şol hataryňyzdan owadan, janlandyryjy, ruhuňa güýç goşýan gözellik ýok ýaly görünýär. Egin-eşikleriňizde, ýüzüňizde-gözüňizde ýekeje-de artykmaç ýygyrt, salam-sajaklyk, bidüzgünlik – adamy ruhy taýdan çökgün görkezýän ýeke alamatam ýok. Berekella, ýigitler! Çalt hem jebis düzüldiňiz. Araňyzda sähelçe-de – şeýtana sokulara-da ýer ýok. Egin-egine, boýly-boýuna. Her kimiň öz ýeri, öz egindeşi bar. Gurbannazar şahyr durnalaryň hataryna bakyp: „Her ýyl gözlem şu görnüşden doýmaýar” diýip ýazypdyr. Menem siziň hataryňyzy göz öňüme getirip bu setirleri size degişli edip, gaýtalasym geldi. Siziň hataryňyzdan ajaýyp hatar barmy? Her biri öz öýüniň umydy, guwanjy, gerçek ogullar. Her biri iliniň-ýurdunyň goragçysy, geljegi esger ýigitler.

„Kaka, bizi gatyrak öwäýdiňmi?” diýmegin. Ýokardaky setirleri gaýtalap okagyn. Olarda çigit ýalam öwgi ýa-da ösdürme ýokdur. Olaryň manysy ýilikleriňe ornasyn, körpe. Ýaşyl tugy öpüp, Watan öňünde kasam edýärkäň bu duýgy seniň ýüzüňden okalsyn! Bu pursat aýratyn pursatdyr. Öýdekäň sen öýmüziň bezegidiň. Ýet diýen ýerimize ýeterdiň, agalaryňa öýde iş goýmajak bolardyň. „Türkmeniň kiçisi bolandan...” diýip gülüşerdik. Indi sen öýüňde däl. Sana goşuldyň, Watan gullugyna alyndyň. Gulluk ýaşyna ýeten Watan oguly bolduň. „Ogul” sözüne üns berseň „o gul” diýip durandyr. Ogul bäbegi bolan içeride „gul tapdygam” diýilýändir. Çünki ogul – guldur. Öýüniň guly, iliniň-ýurdunyň, Watanynyň guly. Biribaryň guly. „Gul bolmak”, „Gulçulykdan azat bolmak” diýen ýaly düşünjelerem bar. Ýöne bu söze olar ýaly manyda gulçulyk döwründe düşünendirler. Häzir ol wepadarlygy aňladýar. Ömrüňi belli bir maksada – Watanyňa, iliňe-ýurduňa bagyş etmegi, şol maksadyňa gulluk etmegi aňladýar. Watan öňünde gulluk borjuny ýerine ýetirýänler, iň mukaddes wezipäni ýerine ýetirýän ogullardyr.

Ertirlik naharyna barýanam bolsaňyz hataryňyzy bozman, bir adam ýaly ýöräp barýarsyňyz. Size şeýdip ýöremegi ürç edip öwretdiler, sizem öwrendiňiz. Köpçülik bolubam, ýeke-ýekedenem iki-baka kän ýörediňiz. Bu size Watanyňyzyň „ýöremegi” öwredişidir.

Bir ýaşlyja çagakaňyz eneňiz-ataňyz ilkinji ädemleriňize şaýat bolupdy. Ýykylsaňyz galdyryp, ilki iki eliňizden, soň bir eliňizden tutup eslije iş edindiler. Soň siz ýörüp gitdiňiz. Ýykylyp-sürüşenleriňizem, eliňizden tutulyp idekleneniňizem bolmadyk ýaly. Şol günlerden 18 ýyl soň – ýene-de ýöremegi öwrenmek! Aýagyňy ýere dözümli basyp, gysga-da däl, uzynam, ýuwaşam däl, gyssanmajam - ýerlikli, buýsanç bilen, ynamly ýöremek. Ol ýöriş ýodasynyň o çetinden, bu çetine gatnap durmak däldir. Ol seniň süňküňi bekeder. Watan esgeridigiňe bolan buýsanjyňy artdyrar. Özüňe bolan ynamyňy berkider, her ädimiňi töweregiň bilen deň, dürs, batyrgaý, tutanýerli urmagy öwreder.  

Durmuşda-da şeýledir, körpe. Ýöne edil siziňki ýaly mese-mälim däldir. Her kim ömür ýoluny başardygyça ynamly, Watan esgeri ýaly buýsanç bilen, töweregine-de aýak bagy bolman ýaşap geçmegiň aladasyndadyr. Siz aýaklaryňyzy ýere batly-batly urýan mahalyňyz özüňizi ine şu ýola, şu ýörişe taýýarlaýansyňyz. Kim bu taýýarlygy gowy geçse, soňam kösenmez...

Bolýar, körpe. Bu zatlary saňa men aýtmamda-da, komandirleriňiz häli-şindi düşündirip durandyr. Ýöne kakaňdan eşitmegiň has başgaça täsir etmegem mümkin diýip aýdaýdym. Meniňki daşyňyzdan guwanmak. Siziň gullugyňyzy edil ýanyňyzda ýaly göz öňüne getirmekden „gözüm doýmansoň” bu haty ýazdym. Ýolda ösüp oturan syrdam derekleri görsemem, dabaralarda hatar-hatar baýdaklary görsemem, hatda durnalar hakynda goşgy okasamam siz ýadyma düşýäňiz...

 

Kakaň.

Körpe, gowumy ýagdaýlaryň?

 

Bu haty öňki hatyma jogabyňam gelmänkä ýazmaga oturdym. Geçen gezekki haty okap, „Näme kakam garrap ýörmikä? Hatyny gaty naýynjar gytarypdyr-la” diýäýmesin diýip, pikir etdim. Dogrusy, beýle pikir edesiňem ýok-la. Ýöne „naýynjar” diýseňem, „garry göwün” diýseňem, hakyň bar.

Şu günler näme üçindir köp düýşüme girýärsiň. Belki Ýeňiş gününiň ýetip gelenindendir?! Uruşda şehit bolan ýakynlarymyzy her doga-dilegde ýatlamaga çalyşýan. Olar bizden şeýle bir uzakda, hatda kakaňam olary görmedi. Men dünýä inemde olardan „öldi” haty gelenine 10 ýyldanam köp wagt geçipdir. Diňe saralanja suratlary bar. Edil siz ýaly esger eşiginde, ýörite ýylgyryp surata düşüpdirler. Sizden tapawutlary uly däl. Diňe aýralygyň sarylygy ýüzlerini, tutuş suraty tutupdyr... Olar „Inşalla, gaýdyp geleris” diýip gidipdirler... Hernä yzlary ýitmedi. Ojaklaryny saklan gelinleriniň gujaklarynda bäbekleri bar eken. Olardanam ogul, agtyk... nesilleri dowam edip gidip otyr. Emma „geleris” diýip gidenleriň arasynda öýlenip ýetişmediklerem bolupdyr...

Ine, şol merdanalaryň hormatyna, merdanalaryň ogullary bolup, siz Ýeňiş güni nyzama duransyňyz. Siz diňe biziň ogullarymyz dälsiňiz, şol merdanalaryňam ogullarysyňyz. Damaryňyzdaky ganda olaryňam paýy bardyr. Bedenizdäki janda olaryň ahmyrly ýolunan ömürleriniň dowamy bardyr. Çünki olar size meňzeýän ekenler, sizem olara. Olaram Watan ogullary, sizem. Edil siz ýaly öýlerini küýsän, edil siz ýaly kakalaryndan – öýlerinden geljek hata garaşan esgerler ekenler. Edil siziňki ýaly, olaryňam ýüzüne ýaşaýşyň, ýaşamagyň süýjüligi nur bolup çaýylandyr. Bir-birlerine goltgy berendirler, bir-birlerine kömege ýetişendirler...

Ataň pahyryň uruşdan sag-aman gelen obadaşymyz hakynda beren gürrüňi düýn aýdylan ýaly ýadymdan çykanok. Ony senem eşit. Ol saňa häzir esger üçin esgeriň, obadaş üçin obadaşyň, garyndaş üçin garyndaşyň nämedigini düşündirer. Gullukdan geleňsoň oňa sen başgaça, öz ogluň gulluk edip ýörkä hasam başgaça düşünersiň. Ýogsa uly bir zadam ýok onda.

Uruşda galan agamyzy uruşdan gaýdyp gelen obadaşymyz öz eli bilen jaýlan eken. Ine, şol obadaşymyz uruş sowulýança „Men pylan janyň wepat bolanyny, ony öz elim bilen jaýlanymy nädip aýdarkam?” diýip, aladada edipdir. „Yzyndan barjak „öldi” hata olar ynanmazlar. Men oňa diri şaýat bolaryn. Yzyma dolanmak nesibämde bar bolsa” diýer eken.

Obadaşymyz ölmändir, sag-aman obasyna dolanmak nesibesinde bar eken. Indem biziň öýmüze tarap aýagy ädilmeýärmiş. Biziňkileň bu ajy habary nähili garşylajakdygyny göz öňüne getiripmi, ýa dostunyň ýok, özüniň diridigine çydamanmy, Aşgabadyň wokzalyndan oba tarap gaýdyp bilmän kän oturypdyr. Emma etjek alajy ýok, ahyry oba gelipdir. Öýlerine barman biziň köçämize düşüpdir. Her iki öýi geçip, ýoluň gyrasyna çökenini özi bilmän, kösene-kösene gelipdir. Öýmüze gelibem dili tutulypdyr. Biziňkiler ilki oňa agamyzdyr öýdüpdirler. Soň tanapdyrlar. O welin, gepläp bilmän ýuwdunyp durupdyr. Suw içiripdirler, çaý beripdirler, bolanja çöreklerini paýlaşypdyrlar. Onuň welin diňe kä wagt gözünden iki damja ýaş syrygyp durupdyr. Ahyry öýüň ýaşulysy ýagdaýyň eýgilik däldigini aňyp, agamyz hakyndaky „öldi” haty getirdipdir. Ony ýaňky obadaşymyza görkezipdir. Ol şonda başyny atypdyr, dili açylypdyr. „Öz elim bilen jaýladym” diýip bilipdir. Soňam, ýat illerde aglap bilmediklerini aglap-aglap içini boşadypdyr...

Ine, oglum, esger esgeri nähili gowy görýär! Bu mysallar, uruş günleriniň ýatlamalary bize parahat günümiziň sapagydyr. Arassa asmanymyzyň, şadyýan günlerimiziň gymmatyny ölçeýän gural mysalydyr. Sen bu guraly ulanmagy häzirden öwrenmelisiň, ogul!

Ýeňiş baýramyňyz gutly bolsun! Uruşda galan agamyz görmedik ýeňişini seniň gözleriň bilen görýän bolsa bildiňmi? Bu güni sen adaty günler ýaly garşylap bilmeýändigiň şondan dälmidir!

 

Ylýas Amangeldi.

 

     

Teswirler (0 sany)

Teswir ýazmak üçin içeri girmegiňizi haýyşt edýäris.